Обзор книг Владимира Мороза "Графiчная кнiга паэта" и Джулиана Барнса "Как все было"

Уладзiмiр Мароз. Графiчная кнiга паэта.
Мiнск, 2018

Вядомы паэт, сцэнарыст, эсэiст, кiнарэжысёр Уладзiмiр Мароз выдатна ведае пра сiнтэз розных жанраў мастацтва. Але на гэты раз сiнтэзуе не лiтаратуру i кiно, а паэзiю i графiку, раскрываючы новую грань сваёй творчай натуры. Каб зразумець вытокi гэтай кнiгi, трэба ведаць, што паэт па першай адукацыi — архiтэктар. Як прызнаецца ён у прадмове, заўсёды меў звычку нешта крэслiць, маляваць на маргiналiях канспектаў ды рукапiсаў. I на архiтэктурным факультэце, i ў Лiтаратурным iнстытуце iмя Горкага ў Маскве. «Пасля канспекты пiсаць ужо не трэба было, але звычка абстрактна маляваць засталася. Сядзiш, думаеш аб нечым, цi размову вядзеш неабавязковую, цi слухаеш непатрэбнае табе (напалову адсутны ў рэальнай прасторы), а рука самахоць неўсвядомлена крэслiць на аркушыку паперы лiнii, плямкi, штрыхi, зводзiць iх у кампазiцыю».

Паколькi аўтар iмкнецца да дасканаласцi, свае неўсвядомленыя накiды ён давяршаў, прыдумляў фiласофскiя назвы... А ў гэтай кнiзе яшчэ i падмацаваў вершамi. Не сказаць, каб такая з’ява была для нас упершыню — згадаць хаця б рысасловы Людкi Сiльновай напрыканцы 1980–х, а вiзуальныя вершы Сiмяона Полацкага ўвогуле сягаюць ў XVII стагоддзе... Але пазнаёмiцца з падсвядомасцю Уладзiмiра Мароза таксама цiкава. Вось, напрыклад, тры выгнутыя, напружаныя лiнii на фоне вострага шпiля... I назва — «Зачапiцца». Углядаешся — i праўда, адчуваеш экзiстэнцыяльны супрацiў. «Лёгкасць», «Суплёт», «Нажыўка», «Тры кроплi»... Iнтэлектуальная гульня, часам — абсурд, часам — тонкая алюзiя... Сёння, дарэчы, гэта трэнд — такiя вось малюнкi з канспектаў.

Москва, Иностранка, 2018

Барнс умеет соединять необычную форму и увлекательный сюжет. Вот и теперь: тривиальная история о том, как друг увел жену у своего лучшего друга, превращается в психологический и литературный эксперимент. Дело в том, что каждый эпизод рассказывается от лица всех трех персонажей, с точки зрения каждого. Для читателя получается этакое стереовосприятие, ведь даже хорошо запомнившиеся события в памяти каждого выглядят совсем иначе. Тем более персонажи очень разные: Стюарт, банкир, надежный, спокойный и нежный, Джил, вечно рефлексирующая художница, и Оливер, преподаватель, импульсивный, артистический и эгоистичный. Иногда их истории разбавляются голосами свидетелей, в том числе условного автора, что добавляет объемности. Страсти кипят, хотя никто никого не убивает. И остается открытым извечный вопрос: можно ли построить счастье на горе другого человека? А для читателя — увлекательная игра: находить в свидетельствах скрытые улики, изобличать чье–то вранье, делать собственные выводы.

Издания для обзора предоставлены книжным магазином «Академическая книга», Минск, пр-т Независимости, 72.