— Па суседстве, у вёсцы Стары Двор, нарадзілася, жыла і пахавана класік беларускай літаратуры, грамадскі і палітычны дзеяч Алаіза Пашкевіч (Цётка). Між іншым, грандыёзнае святкаванне 100-годдзя паэткі ў 1976-м на яе радзіме з удзелам вядомых айчынных творцаў аказала на мяне — тады 15-гадовага юнака — незабыўнае ўражанне. З таго часу яшчэ больш зацікавіўся паэзіяй, — успамінае субяседнік.
Надыходзіць, дарэчы, 150-годдзе з дня нараджэння Цёткі, куды ён будзе запрошаны ўжо не ў якасці гледача, а ў складзе афіцыйнай пісьменніцкай дэлегацыі.
Цётка, і не толькі яна, вярэдзіла маладую мройлівую душу. У Новым Двары знаходзіліся дзве бібліятэкі з цікавымі кнігамі. Азы вершаскладання Генрых Тарасевіч засвоіў на школьных занятках. Не проста так, а для справы. Спачатку ў школе, а потым і ў клубе стварыліся так званыя ВІА — вакальна-інструментальныя ансамблі, якія паўсюдна ўвайшлі ў моду ў сярэдзіне 1970-х. Хацелася выконваць не толькі савецкія, але і замежныя песні. З музыкай было прасцей — з магнітафона ці пласцінкі падабраць мелодыю на слых, а вось са словамі складаней. Дакладна іх перапісаць няпроста, прыходзілася прыдумваць нешта сваё на роднай мове, больш-менш блізкае да тэксту. Англамоўныя кампазіцыі перакладаць было лягчэй, а італьянскія і нямецкія — па інтуіцыі… Так і прызвычаіўся Генрых Тарасевіч да музыкі з паэзіяй, а ў студэнцкія часы пры дапамозе творчых навыкаў нават зарабляў. Тым не менш многа пісаў у стол. Калі ж вершаў падсабралася, сябры настаялі выдаць кніжку. Урэшце атрымалася чатыры. Да таго ж субяседнік — лаўрэат многіх прэстыжных літаратурных конкурсаў, у тым ліку «Радзіма мая дарагая» да 100-годдзя Алеся Бачылы. Удзельнічае ў вялікіх літаратурных святах, ганаровы госць Дня беларускага пісьменства.
— Паважаю розныя формы сучаснай паэзіі, аднак аддаю перавагу класічным. Асабліва даспадобы строгая рэгламентацыя санетаў з іх лаканізмам, дакладнасцю, эстэтыкай. Нездарма ў творчым асяроддзі лічыцца: добры санет варты цэлай паэмы. Мяркую, што любоў да гэтай формы прыйшла падчас працы спічрайтарам у Міністэрстве сельскай гаспадаркі і харчавання. Там навучыўся з вялізнай увагай адносіцца да кожнага слова і лічбы ў дакладзе, важная дакладнасць і ў санетах, — прыкмячае аграрнік-навуковец.
Ён перакананы, што вершы пішуцца выключна на аснове асабістага вопыту, уражанняў і эмоцый. Прыдумляць сюжэт можна хіба ў прозе, бо ў лірыцы гэта банальны падман, хай і ў прыгожай абгортцы. А вызначэнняў паэзіі безліч, але найлепшае — шчырая размова з уласным сумленнем. Аднак гэтага не атрымаецца, калі верш не ад сэрца, лічыць суразмоўца:
— Карацей, вядомы радок Ахматавай «…когда б вы знали, из какого сора растут стихи, не ведая стыда» не для мяне. Пакуль што мой уласны досвед з вышыні пражытых гадоў дае ўдосталь сюжэтных ліній, эмоцый і перажыванняў. А як рэзервы скончацца — нічога штучнага выдумляць не буду, бо заўсёды можна складаць гумарыстычныя творы.
Ёсць тэмы, на якія пісьменніку складана пісаць фізічна, і звязаныя яны ў першую чаргу з чарнобыльскай катастрофай, зыходам беларусаў са сваіх родных сяліб. Да гэтае пары ў Тарасевіча перад вачыма роспач жанчын, якія назаўсёды развітваліся з роднай зямлёй і пераязджалі на чыстыя тэрыторыі. Ён удзельнічаў у ліквідацыі наступстваў «мірнага атама», а пасля працаваў у Дэпартаменце па ядзернай і радыяцыйнай бяспецы Міністэрства па надзвычайных сітуацыях.
Плануючы сучаснасць і будучыню, субяседнік прыкмеціў формулу спіралі:
— Так і мае інтарэсы ў творчасці. Зараз ізноў стала цягнуць да складання песень, прычым не толькі слоў да іх, але і мелодый. Улічваючы, што практыкаваўся ў гэтым з маладосці, даецца няцяжка. Мяркую, і словы, і музыка павінны падбірацца арганічна і быць аднолькава ўдалымі. Чаму ў нас на слыху асобныя песні Візбара, Акуджавы, Высоцкага, бо там тое самае спалучэнне. Асобныя свае напрацоўкі я паказаў вядомаму беларускаму выканаўцу, і ён іх пахваліў, прычым, здаецца, не толькі з ветлівасці. Урэшце, добрая песня — гэта яшчэ і якасная аранжыроўка. Таму было б цікавым і ўзаемавыгадным супрацоўніцтва з прафесійнымі аранжыроўшчыкамі і кампазітарамі. У гэтым сэнсе я адкрыты для прапаноў.
Генрых Тарасевіч рыхтуе да друку новы паэтычны зборнік пра пошук ісціны і вечныя духоўныя каштоўнасці. Ён перакананы, што паратунак ад сусветнай злосці — у хрысціянстве, спагадзе, справядлівасці. Гэта і стараецца перадаць у сваіх вершах.
basikirskaya@sb.by
Фота з асабістага архіва Генрыха ТАРАСЕВІЧА
Кастрычнік
Ранкам воблачным кастрычнік
Завітаў будзённа ў дзверы
У пацешлівым абліччы —
У адзенні жоўта-шэрым.
Стала раптам сумна ў думках,
Што й зіма ўжо недалёка
І ў піліпаўскіх варунках
Халады прыйдуць няўрокам.
А здаецца, толькі ўчора
Лета песціла бясконца:
Ноччу цёплай ззялі зоры,
Днём працяглым грэла сонца.
Ды пакуль што будзем рады
Шчодрай восені імгненням —
Залатому лістападу,
Паэтычным летуценням.
* * *
Як хораша пішуцца восенню вершы —
Прырода дае асаблівы імпэт,
Каб кожны паэт стаў душой багацейшы
І шчырым радком адарыў гэты свет.
Хвалююць няўрокам узнёслыя думы,
Якія раней дзесь далёка былі.
Душа не працівіцца лёгкаму суму,
І чуецца водар прыціхлай зямлі.
Ніхто меркаванне аспрэчваць не будзе,
Што ў восені ёсць патаемны матыў…
Яе паважаюць вясковыя людзі
За шчодрыя плёны палеткаў і ніў.
З вянка санетаў «Юнацтва»
Маё мястэчка, мой радзінны стан.
Прайшлі, як сон, юнацкія там леты.
І толькі ў памяці салодкі зман —
Дазвання недасяжная планета.
Мне часта сняцца школьныя часы,
Таемны шпіль драўлянага касцёла,
Сяброў выявы, блізкіх галасы…
Ад іх на сэрцы светла і вясёла.
Няўмольны час…
Бяжыць за годам год,
Падзей і спраў адвечны карагод,
Жыццё маё ўспамінамі сагрэта,
Сярод якіх мясціна Новы Двор —
Сумлення, веры, шчырасці дазор,
Зямны выток для боскага санета.
* * *
Дзе вы, мае юнацкія гады,
Даўнейшых дзён часіны залатыя?
Уласны свет мне дараваў тады
Выключна мары-мроі маладыя.
…Цнатлівая узнёсласць пачуцця
Да вабнай і гарэзлівай дзяўчынкі,
І як прадвесце сталага жыцця —
Адчайныя хлапечыя учынкі.
Таго кахання першага charmant —
Не выветраны ўвесь яго туман —
Старт у даросласць
памятны заўжды.
Прыгоды немагчыма затрымаць,
Але мажліва ў думках натаваць
Былых падзей адметныя сляды.