Ад ініцыятывы да справы
Мы заходзім у дом мастакоў на вуліцы Сурганава, 44, дзе размясцілася частка майстэрняў творцаў. Кансьержка, якая вяжа, адрываецца ад справы: «Да Максіма Петруля? Прама». Як сімвалічна: адна з работ скульптара, да якога мы ідзём, — пража. У майстэрні на паліцах маленькія грушы для станцыі «Грушаўка». Ясна: мы ў гасцях у скульптара, які першым прапанаваў размясціць скульптуры на станцыях падземкі.
Максім ПЯТРУЛЬ з рабочымі мадэлямі сваіх твораў для станцый «Юбілейная» і «Плошча Францішка БАГУШЭВІЧА».
— Падкрэслю, што гэта не афармленне метро, а інтэграцыя твораў у гэтае асяроддзе, — Максім Пятруль накіроўваецца на другі паверх майстэрні, дзе размясціліся мадэлі скульптур. — Калісьці я прыйшоў да галоўнага архітэктара ААТ «Мінскметрапраект», прапанаваў ідэю: размясціць на станцыі метро скульптуру.
Калі пачалі праектаваць станцыю метро «Грушаўка», архітэктар звязаўся са скульптарам — пачалася праца. Так мінчане і госці горада ўбачылі, якімі могуць быць новыя станцыі, якой можа быць гарадская культура — прыгожай і прыемнай. Яшчэ адно пацвярджэнне таму — станцыя «Малінаўка». Калі «Мінскметрапраект» перайшоў да стварэння трэцяй лініі метро, быў абвешчаны агляд-конкурс скульптурных работ для новых станцый. Дзве работы Максіма Петруля прайшлі адбор. Перад намі мадэлі скульптур «Кніга беларуская» для станцыі «Плошча Францішка Багушэвіча» і «Юбілейная», ці «Сонца», для станцыі «Юбілейнай». Скульптурна-мастацкі твор для станцыі «Плошча Францішка Багушэвіча» будзе складацца з двух аб'ектаў: «Ткацкі станок» — яго выконваюць Віктар Копач і Аляксей Сарокін — і «Кніга беларуская» Максіма Петруля.
— Няма адназначнай трактоўкі, што сімвалізуе гэтая скульптура. Цытата Багушэвіча «Не пакідайце ж мовы нашай беларускай, каб не ўмёрлі» нібы пляцецца ніткамі з клубка, ператвараючыся ў тканіну, творчасць, літаратуру. Магчыма, для кагосьці гэта будзе не пляценнем, а, скажам, сэрцам, якое б'ецца, разганяючы кроў у сваім рытме, — глядзіць на свой твор Максім Міхайлавіч. Уся работа будзе выканана з медзі — 6Х6 метраў. Элемент клубка — 1,3 метра ў вышыню.
Што тычыцца плошчы Юбілейнай, то сваю назву яна атрымала ў 1826 годзе ў гонар 1500-годдзя першага Сусветнага сабора, на якім зацвердзілі догматы і сімвалы хрысціянскай веры. Па легендзе, размяшчалася пло-шча ў той час на заходняй ускраіне Мінска, гэта месца было адным з самых высокіх пагоркаў, таму лічылася, што за ім хаваецца сонца. Гэтую гарадскую легенду і паказаў у сваім творы Максім Пятруль:
— Гэта палова сонечнага дыска вышынёй 1,75 метра, яна будзе ўманціравана ў столь і будзе адлюстроўвацца ў падкладцы з нержавеючай сталі, з-за чаго на платформе складзецца ўражанне, што гэта поўны дыск сонца. Само ж сонца — з нержавеючай сталі, латуні і медзі.
Усе дарогі вядуць у Беларусь
Мы пераходзім на вуліцу Някрасава, 11/34, дзе размясціўся мастацкі камбінат. У майстэрні скульптара, старшыні секцыі скульптуры Беларускага саюза мастакоў Аляксандра Шаппо, стаіць рабочая мадэль скульптуры «Дрэва дарог» для станцыі метро «Вакзальная».
Аляксандр ШАППО: «Трохвугольная скульптура не будзе судакранацца са столлю, а будзе стаяць на адной кропцы апоры».
— Як вы ведаеце, стварэнне эскізаў, зацвярджэнне з мастацка-экспертным саветам усіх элементаў, шаблонаў, рабочай мадэлі — справа не аднаго года. Але ўсё гэта варта таго, каб напоўніць нашы станцыі творамі мастацтва, — распавядае ён, гледзячы на свой твор, які пакуль выканы з пенапласту і невялікі па памеры. — У сваёй рабоце я кіраваўся тым, што Беларусь і дарогі — гэта практычна сінонімы. Са старажытных часоў па нашых рэках, дарогах траплялі ў розныя канцы свету, тут жа сустракаліся і сустракаюцца людзі з розных мясцін. Нават станцыя метро «Вакзальная» — гэта месца, дзе іншагароднія ўпершыню сустракаюцца з мінскай падземкай. Месца, якое першым вітае іншаземцаў, жыхароў нашай краіны, калі яны толькі прыязжаюць сюды.
Што ўяўляе сабой скульптура? Канцэптуальна, тлумачыць аўтар на рэндары, станцыя метро выканана ў каляровым насычэнні, нібы начная дарога: шлях у адзін і другі бок быццам бы асвятляецца фарамі машын, якія рухаюцца ў розныя бакі.
— Мы ўсе едзем у адным патоку нашага сучаснага жыцця і набліжаемся да адной кропкі — горада. У дадзеным выпадку — да Мінска, цэнтра нашай краіны, — тлумачыць аўтар. — Над скульптурай кропка на столі — чырвоны круг, як адзнака на карце. Пад ім — «Дрэва дарог», якое будзе чатырохметровым у вышыню, зроблена з алюмінія з пафарбаванымі, нібы залатымі, лініямі-дарогамі. Само дрэва — гэта і ёсць скрыжаванне ўсіх дарог нашага жыцця. У скульптуры можна ўбачыць дрэва, з якога растуць дарогі. Або ўзараную зямлю з разорамі. А хтосьці ў гэтым убачыць далонь з лініямі жыцця. У любым выпадку, гэта не прамалінейнае прачытанне дрэва. Спадзяюся, падобныя рэчы ў метро нададуць яму новае гучанне. Сучасны чалавек імкнецца да гармоніі. Так і мы імкнёмся да гарманічнага гучання станцый. Важна, што людзі, якія кожны дзень карыстаюцца метро, паспеюць убачыць нешта цікавае, а не пустую прастору.
На станцыях «Плошча Леніна», «Кастрычніцкая» і «Няміга» будзе па дзве такія карты.
Ад Плошчы Леніна — куды заўгодна
Навіна мінулага тыдня: у Мінскім метрапалітэне з'явілася 3D-карта з выдатнымі мясцінамі горада. Першая размешчана ў вестыбюлі станцыі «Плошча Леніна». На ёй адзначаныя асноўныя выдатныя мясціны Мінска, пад лічбамі для зручнасці, а таксама QR-код. Наводзіце на яго камеру смартфона — і трапляеце на сайт Мінскага метрапалітэна, дзе размешчаны спіс усіх станцый метро і выдатныя мясціны побач з імі. Іх размяшчэнне можна адразу знайсці на карце, пракласці маршрут. Дарэчы, падобныя карты з'явяцца ў колькасці дваццаці ў вестыбюлях станцый метро.
kasel@sb.by